31․ Ընդգծված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Փոքր Ասիայի Եփեսոս քաղաքում հարյուր քսան տարի շարունակ մի տաճար էին կառուցում` բուս
ականության և պտղաբերության աստվածուհի Արտեմիսի տաճարը: Լիդիական Կրեսոս թագավոր
ը Արտեմիսի տաճարին սյուներ էր նվեր տվել: Աստվածների պատկերներով մարդու հասակ ունեց
ող բարձրաքանդակները զարդարում էին սյուները: Կրեսոսը Եփեսոսյսւն Արտեմիսին մի ուրիշ բարձր արժեք
ունեցող նվեր էլ էր ընծա բերել` կովերի` ոսկուց ձուլած դրոշմապատկերներ:
Երբ աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը համարվող այդ տաճարի շինարարությունն ավարտին հ
ասավ, գարմանք ու հիացմունք առաջացրեց բոլոր նրանց մեջ, ում վիճակվեց տեսնել մարմարից կերտված, նուրբ գեղեցկություն ունեցող շինությունը:
 Մ. թ. ա. 356 թ. Եփեսոսի բնակիչ ոմն Հերոստրատոս, ցանկանալով իր անունն անմահացնել, կրակի մատնեց
 նշանավոր սրբավայրը: Նրա հանցագործությունը բոլորին զայրացրեց: Փոքր Ասիայի բոլոր պետությունները 
միասին որոշեցին մոռացության տալ Հերոստրատի անունը: Պատմություն գրողները  նույնիսկ տաճարի հրդեհի մասին գրելիս իրավունք չունեին հրդեհողի անունը նշելու: 
Բայց հին աշխարհի որոշ հեղինակներ, այնուամենայնիվ, պահեցին ոճիրը գործողի անունը:

Իմ գրածը՝

Փոքր Ասիայի Եփեսոս քաղաքում հարյուր քսան տարի շարունակ մի տաճար էին կառուցում` բուսականության և պտղաբերության աստվածուհի Արտեմիսի տաճարը: Լիդիական Կրեսոս թագավորը Արտեմիսի տաճարին սյուներ էր նվեր տվել (նվիրել)։ Աստվածների պատկերներով մարդու հասակ ունեցող բարձրաքանդակները զարդարում էին սյուները: Կրեսոսը Եփեսոսյսւն Արտեմիսին մի ուրիշ բարձր արժեք (բարձրարժեք) ունեցող նվեր էլ էր ընծա բերել` (ընծաել) կովերի` ոսկուց ձուլած (ոսկեձուլ) դրոշմապատկերներ:

Երբ աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը համարվող այդ տաճարի շինարարությունն ավարտին հասավ (ավարտվեց), 
գարմանք ու հիացմունք առաջացրեց բոլոր նրանց մեջ, ում վիճակվեց տեսնել մարմարից կերտված (մարմարե), նուրբ գեղեցկություն ունեցող (նրբագեղ) շինությունը: Մ. թ. ա. 356 թ. Եփեսոսի բնակիչ ոմն
 Հերոստրատոս, ցանկանալով իր անունն անմահացնել, 
կրակի մատնեց նշանավոր սրբավայրը: Նրա հանցագործությունը բոլորին 
զայրացրեց: Փոքր Ասիայի բոլոր պետությունները միասին որոշեցին մոռացության տալ 
(մոռանալ)Հերոստրատի անունը: Պատմություն գրողները  
(պատմագրող)նույնիսկ տաճարի հրդեհի մասին գրելիս իրավունք չունեին հրդեհողի անունը նշելու: Բայց հին աշխարհի որոշ հեղինակներ, 
այնուամենայնիվ, պահեցին ոճիրը գործողի(ոճրագործ) անունը:

32. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Մատնաչափ, կիսագունդ, անհարթ, անտեսանելի, ինքնաշարժ, սկզբնական, 
արեմտաեվրոպական, աստղադիտարան, համաշխարհային, հավասարաչափ:

Արտահայտածը՝

Մատնաչափ — մատի չափ ունեցող
Կիսագունդ — կես գունդ
Անհարթ — հարթություն չունեցող
Անտեսանելի — ոչ տեսանելի
Ինքնաշարժ — ինքնուրույն շարժվող
Սկզբնական — սկիղբ առնող
Արեմտաեվրոպական — արևմտյան եվրոպայունմ ստղծված
Աստղադիտարան — աստղերը դիտելու վայր
Համաշխարհային — ամբողջ աշխարհի մասին
Հավասարաչափ — հավասար չափեր ունեցող

33. Ա շարքի նախածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրի՛ր Բ շարքի 
բառերի հետ:

Ա Անդր, հակ, համ, ենթ, նախ, ներ, պար, վեր, տար, փոխ:

Բ. Կովկաս, (հ)արձակ, տարած, դարձ, դնել (դրել), կշիռ, մուծել, փակել, կանգնել, աշխարհ(իկ):

Բաղադրածը՝

Անդրադարձնել, հակահարված, արտագրել, համակարծիք, նախօրոք, վերնազգեստ, գերադասել, տարագտնել։

27. Դարձվածքների իմաստն արտահայտել մեկ բառով:

Ա. Լուն ուղտ դարձնել-մեծացնել

Բ. Շունչ տալ-կենդանացնել

Գ. Սիրտ անել-խիզախել

Դ. Լույս սփռել-պառզել

28. Տրված դարձվածքներով նախադասություններ կազմի՛ր:
Աչքերով ուտել-Իմ քույրիկը ինձ աչքերով ուտում էր, խելքը ուտել-Ընկերս խելքս ուտեց, լույս աշխարհ գալ-Իմ փոքր քույրը լույս աշխարհ եկավ։ գիշերը ցերեկ անել-Ես երեկ գիշերը ցերեկ սարքեցի, գլխի ընկնել-ես գլխի ընկա, որ ես այդ աշխատանքը սխալ եմ անում։ ծակուծուկ մտնել-Այսօր ես շատ երկար էի ծակուծուկ մտնում:

29. Տրված արտահայտություններից յուրաքանչյուրով երկու նախադասություն կազմի՛ր` դրանք գործածելով

ա) ուղիղ իմաստով, Իմ ախպերը ձեռքով արեց։ Ես պատահաբար իմ մատը իմ ախպոր աչքը մցրեցի։ Ես ձերք մեկնեցի իմ ընկերոջը։ Իմ կատուն վախեցավ և սեղանի տակ մտավ։
բ) որպես դարձվածք: Ես իմ ախպորը ձեռք տվեցի որ նա սուս մնա։ Այս տեկստը դժվար էր, ես պետք էի աչքերս մցնեի։ Ես նրան ձեռք մեկնեցի մայրենիի հետ։ Մենք ունեինք դասեր և այն պատճառով մենք տակ մտանք։
Ձեռքով անել, աչքը մտնել, ձեռք մեկնել, (ինչ-որ բանի) տակ մտնել:

30.Ընդգծված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Այսօրվա ամենից կարևոր  խնդիրներից մեկն այն  է, որ երկրի գնդի վրա զգալի ձևով պակասել է մաքուր ջրի քանակը` նրա պաշարների անխնայված  օգտագործման և ջրամբարների ու գետնի տակի ջրերի անընթատ աղտով լցվելու հետևանքով:
Միևնույն ժամանակ ջրի անլուծելի խնդիր է առաջ գալիս այն պատճառով, որ փոխվում Է ջրի մեջ հանքային աղերի և մանրագույն (միկրո) տարրերի պարունակությունը: Օռգանների համակարգը հիվանդանում է առանց ջրում լուծված անհրաժեշտ աղերի: Ջրի փոփոխությունը բացասաբար է անդրադառնում նաև երկրի բույսերի աշխարհի ու կենդանիների վրա:

24.Տրված արմատներով բաղադրյալ (բարդ և ածանցավոր) բառեր կազմի՛ր` դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում, մեջտեղում և վերջում:

Ուղի-Երթուղի, անուղի, ուղիղ-ուղղահայաց, անուղիղ, աղտ-անաղտ, աղտոտել, ախտ-ախտահանել, անախտ։

25. Յուրաքանչյուր շարքից առանձնացնել հոմանիշ բառերի 6 զույգ:

 Ա. Ընչաքաղց, զգաստ, լիովին, գթալ, ժրաջան, ամբոխ, զգոն, բազմություն, ամբողջապես, անկշտում, ջանասեր, կարեկցել:

Ընչաքաղց-անկշտում
Զգաստ-զգոն
Լիովին-ամբողջապես
գթալ-կարեկցել
ժրաջան-ջանասեր
ամբոխ-բազմություն

Բ.Լուրթ, համամիտ, տոկուն, հաղթանդամ, ստահակ, ալևոր, մեծամարմին, խարդախ, կայուն, կապտագույն, համակարծիք, զառամյալ:

Լուրթ-կապտագույն
համամիտ-համակարծիք
Տոկուն-կայուն
Հաղթանդամ-մեծամարմին
Ալևոր-զարամյալ
խարդախ-ստահակ

Գ) զեփյուռ, ճգնել, պերճ, ձանձրալի, ճիրան, մեծանուն, մագիլ, տաղտկալի, սյուք, շքեղ, ջանալ, անվանի:

Զեփյուռ-սյուք
ճգնել-ջանալ
պերճ-շքեղ
ձանձրալի-տաղտկալի
ճիրան-մագիլ
Անվանի-մեծանուն

26. Բաց թողնված տեղերում գրել տրված բառերը:

Եղյամն էր սնկի գլուխն արծաթում,

Մրսում էր կարծես վայրի նշենին,

Հանգստանում էր հողմը բացատում՝

Ականջն ամպրոպի ազդանշանին։

(նշենի, ամպրոպ, բացատ, սունկ,)   

то нового вы узнали на уроках по предыдущей теме? Чему научились?
Какие рассказы по пройденной теме вам запомнились, какие
понравились больше всего? Почему? Легко ли жить среди людей?
Говорят, что вести себя с другими людьми надо так, как вы бы хотели,
чтобы они вели себя с вами. Согласны ли вы с этими словами? Что
значит уметь идти друг другу навстречу?

С давних времён люди соревновались в силе, ловкости
(ճարպկության) и быстроте. Спорт не только укрепляет здоровье
человека, но и воспитывает характер.
Какие виды спорта вы знаете? Каким видом спорта вы
занимаетесь или хотели бы заниматься? Можете ли вы назвать себя
болельщиком? Какие соревнования являются самыми важными
для спортсменов?

На уроках по этой теме мы научимся

• рассказывать о различных видах спорта и известных спортсменах, о
  пользе спорта для физического развития человека и воспитания
  характера; об Олимпийских играх, любимых видах спорта; о том, как
  важно заниматься спортом и вести здоровый образ жизни.

узнаем , где состоялись первые Олимпийские игры;

• научимся рассказывать об армянских спортсменах, принимавших
  участие и побеждавших в этих соревнованиях;
• осознаем связь древних Олимпийских игр с современными Олимпийскими играми и видами спорта.

Прочитайте текст. Скажите, кто из армян впервые стал олимпийским
чемпионом.

ИСТОРИЯ ОЛИМПИЙСКИХ ИГР

Первые Олимпийские игры состоялись в 776 году до нашей эры в
городе Олимпия в Греции и были посвящены богу Зевсу. Сначала соревнования проводились только по бегу, но со временем к бегу добавили
борьбу, метание диска и копья, стрельбу из лу՛ка и многое другое. Игры
проводились один раз в четыре года. Во время соревнований греки
прекращали все военные действия. Запрещалось даже появляться в
Олимпии с оружием.
Первым олимпийским чемпионом стал Корэб из Элиды, который
победил в беге на один стадий (192 метра).
Одним из самых прославленных спортсменов древности был борец
Милон. По легенде, он с детства ежедневно поднимал телёнка и носил его
на своих плечах. Прошло время, телёнок вырос в большого быка, но Милон
продолжал тренировки и стал легендарным силачом.
Он шесть раз подряд побеждал на Олимпийских играх, оставаясь
непобедимым более тридцати лет. Милон был настолько силён, что
однажды все другие атлеты, понимая, что у них нет шансов, отказались
бороться с ним, и Милону присудили победу без поединка. Олимпийский победитель въезжал в родной город на колесни՛це, въезжал не через обычные ворота, а через пролом в стене, который в тот же день заделывали, чтобы олимпийская победа вошла в город и никогда не покидала его. Армяне издавна принимали участие в Олимпийских играх. Мовсес Хоренаци рассказывает, что первым армянином, ставшим олимпийским чемпионом, был армянский царь Трдат III Аршакуни, который победил в соревнованиях по борьбе в двести восемьдесят первом году. В музее Олимпийских игр, который находится в городе Олимпия в Греции, сохранилась древняя мраморная доска с именами побед

ителей Олимпийских игр. Среди этих имён есть имя и будущего царя Великой Армении Вараздата. В триста восемьдесят пятом году он стал чемпионом Олимпийских игр в соревнованиях по кула՛чному бою. В поединках не было ограничений по весу, не было раундов, соперники боролись без перерыва по четыре часа и больше, пока один из противников не упадёт . Для увеличения силы удара бойцы наматывали на кулаки ремни из грубой кожи. Бои проводили в августе после полу՛дня под паля՛щими лучами солнца. Если бой был равным, спортсмены должны были по очереди наносить друг другу удары. Победа Вараздата принесла ему славу сильнейшего бойца Римской империи.лук — (здесь) աղեղ колесни՛ца — կառք кула՛чный бой — բռնցքամարտ
по՛лдень — կեսօր паля՛щий — о՛чень жа՛ркий, обжига՛ющий

Интересные факты из истории древних Олимпийских игр

1. Первая античная Олимпиада состоялась в 776 г. до нашей эры на равнинах Олимпии (Пелопоннес – полуостров на юге Греции).
2. Игры проводились в честь древнегреческих богов.
3. Хотя древние Олимпийские игры были связаны преимущественно с религией (в частности, с поклонением Зевсу), они также помогали налаживать отношения между различными городами Древней Греции.
4. К олимпийским победителям относились как к героям. Как только соревнование заканчивалось, чемпиону вручали пальмовую ветвь, и толпа забрасывала его цветами. К рукам триумфатора также привязывали красные ленточки. Официальная церемония награждения победителей проводилась по окончании Игр в храме Зевса. Венок из оливкового дерева (так называемый «котинос») использовался для венчания олимпийских победителей.
5. Согласно греческой мифологии, за организацию первых Олимпийских игр отвечал Геракл.
6. Античные Олимпийские игры начинались как однодневное мероприятие. К 5 веку до нашей эры Игры уже продолжались 5 дней.
7. В программу древних Олимпийских игр было включено несколько видов спорта: пятиборье (метание диска, бег, борьба, прыжки и бокс), панкратион (вид ранних боевых искусств, смесь борьбы и бокса), гонки на колесницах и толкание ядра.
8. На участие в Играх могли претендовать все свободные греки мужского пола. Женщинам не дозволялось участвовать в состязаниях, а замужним женщинам не разрешалось даже смотреть их. Первой нарушила это правило принцесса Киниска из Спарты. Она выиграла гонку на колесницах в 396 году до нашей эры. Однако лавровый венок был вручен владельцу лошадей (мужчине), а не спартанской спортсменке.
9. На проведение Олимпийских игр наложил вето император Феодосий в 393 г. нашей эры. Он считал их «языческим культом».
10. В состязаниях по прыжкам в длину (вероятно, без разбега) спортсмены держали в руках гири, называемые «медиас», которые помогали им стабилизировать тело. Они раскачивали их, чтобы увеличить импульс силы.

11. Олимпийские атлеты соревновались обнаженными.

Оказывается все древние греки, участвующие в олимпийских соревнованиях, соревновались абсолютно оголенными. Иногда они, правда, хитрили и втирали в кожу тела оливковое масло, чтобы можно было легче выскользнуть, в полном смысле слова, из рук противника. Само слово «гимнастика» переводится с древнегреческого языка как «голый, обнаженный».

12. Первым чемпионом олимпийских игр был повар.

Известно, что первым чемпионом олимпийских игр, которые состоялись в 776 году до н.э. стал молодой пекарь Корэб, сумевший первым прийти к финишу в беге на 190 метров. Интересно то, что соревнования по бегу на различные дистанции был единственным видом спортивных соревнований на Олимпиадах первые 13 игр.

13. Первыми медалями были оливковые ветви.

Чемпионы игр не всегда награждались медалями. Известно, что первые атлеты-чемпионы в качестве приза получали оливковую ветвь, венок или же оливковое масло в амфорах. Со временем призы, конечно же, видоизменились, но оливковая ветвь и до сих пор остается признаком победителя.

14. Единственный вид спорта – бег.

Как уже было сказано выше, бег был единственным видом спорта на первых 13-ти Олимпиадах. Известно, что на 18-й Олимпиаде к нему было добавлено пятиборье, состоящее и из бега, и из прыжков в длину, и из метания копья, диска, а также из борьбы. В 688 году до н.э. к традиционным состязаниям были добавлены кулачный бой, а также состязание на колесницах.

15. Панкратион.

Такое знакомое многим слово означает вид борьбы без правил. Хотя правила все же были – не кусаться и не выцарапывать глаза. В этом соревновании не было весовых категорий и раундов.

16. Олимпийские игры – часть других празднеств.

Главное спортивное соревнование в Греции носило название Панэллинские игры, состоящие из четырех частей: Олимпийские игры, Пифийские игры, Истмийские игры и Немейские игры.

17. Спортивные игры женщин.

Официально в Олимпийских играх, женщины не могли принимать участие, и поэтому для них проводились отдельные спортивные соревнования. Победительнице вручали оливковый венок, а также продукты, например мясо.

18.Чудо-механизм.

Найденное в 1901 году во время раскопок древнее механическое устройство, названное Антикиферским механизмом, является, по сути, сложнейшим механическим калькулятором, главное предназначение которого – предсказывать дату проведения следующих Олимпийских игр.

19. Бойкот Олимпийских игр христианами

Став в 390 г. н.э. христианами, римляне посчитали олимпийские соревнования языческими и запретили их. Однако спустя 15 веков в 1896 году Олимпийские игры возродили.

1. В каком городе проходили древние Олимпийские игры? 2. Какому греческому богу они посвящались? Зевсу 3. По каким видам спорта они проводились? Борьба, бокс, бег, метание копя. 4.Почему Милон Кротонский стал самым прославленным победителем древних Олимпийских игр? По легенде, он с детства ежедневно поднимал телёнка и носил его
   на своих плечах. Прошло время, телёнок вырос в большого быка, но Милон
   продолжал тренировки и стал легендарным силачом. 5. Как проявили себя армяне на этих играх? Хорошо
   
2. Названия некоторых видов спорта, которые пришли в русский
   язык из других языков, не изменяются по падежам, например:
   карате, регби, джиу-джитсу, кунг-фу, тхэквондо и другие.
3. Согласны ли вы с тем, что…
4. Олимпийские игры начали проводить в Древней Греции. Да 2. Раньше в
   Олимпийских играх участвовали только греческие спортсмены. Нет 3. Первым
   олимпийским чемпионом стал Трдат III. Нет 4. Трдат III стал олимпийским
   чемпионом в соревнованиях по борьбе. Да 5. Кулачные бои на древних
   Олимпийских играх были очень похожи на современные бои боксёров. Да

Продолжим изучение падежей.

1. Вместо точек впишите предлоги: по, с, в, около, среди

Самые сильные, ловкие и быстрые юноши Греции собирались в городе
Олимпия. 2. Они участвовали в соревнованиях в бегу, борьбе и стрельбе из
лука. 3. Трдат III победил в соревнованиях в борьбе в 281 году. 4. В музее
Олимпийских игр в Греции сохранилась древняя мраморная доска с именами
победителей. 5. В этих имён есть и имя будущего царя Великой Армении
Вараздата. 6. В 385-ом году он стал чемпионом Олимпийских игр в
соревнованиях в кулачному бою. 7. В поединках по кулачному бою не было
ограничений по весу.

2 .Составьте и запишите предложения .

Соревневания по бегу. Соревневания по борьбе. Соревневания по боксу. Соревневания по футболу. Соревневания по фехтованию. Соревневания по прыжкам в воду. Соревневания по стрельбе из лука. Соревневания по настольному теннису.

УРОК 2

ОМОНИМЫ

Обратите внимание на слово лук. Это слово может иметь разные
значения. Сравните: зелёный лук (կանաչ սոխ) и спортивный лук (սպորտային աղեղ).
Омонимы (համանուններ) — это одинаковые по написанию и произношению слова с разными значениями, например: среда (обитания) —
բնական միջավայր, կենսամիջավայր — среда (день недели) — չորեքշաբթի;
кисть (руки) — դաստակ — кисть (для рисования) — վրձին.

1. Составьте и запишите предложения с данными словами, употребляя
   их в разных значениях: лук (սոխ, աղեղ), кисть (դաստակ, վրձին), ручка
   (փոքր ձեռք, բռնակ, գրիչ), очки (ակնոց, միավորներ), среда (միջավայր,
   չորեքշաբթի), коса (ծամ, գերանդի).

Примеры омонимов в русском языке:
— среда (обитания) -բնական միջավայր, կենսամիջավայր — среда (день недели) — չորեքշաբթի;

боксер это спортсмен ,а также порода собак , конь — шахматная фигура и конь — животное , месяц — на небе и месяц — в календаре, ключ скрипичный, ключ — от двери, ключ — горный , ключ — гаечный , мушка — прицел в винтовке, мушка — насекомое .

2. Прочитайте стихи. Найдите в них омонимы.

Омонимы – это слова, которые одинаково пишутся и звучат, но имеют разные значения. Примеры омонимов в русском языке:

1) Тур – баран; тур — шахматная фигура; 2) Горн – кузнечный; горн — духовой инструмент; 3) Мушка – насекомое; мушка — прицел в винтовке; 4) Лук – оружие; лук — растение; 5) Ключ – скрипичный; ключ — от двери; ключ — горный; ключ — гаечный; 6) Месяц – в календаре; месяц — на небе; 7) Конь – животное; конь — шахматный ; 8) Коса: инструмент и волосы.; 9 )Печь: кухонное устройство и действие (греть); 10) Замок: крепость и запор; 11) Ключ: инструмент и источник воды.12). Мышь компьютерная и мышь- грызун ; 13)среда (обитания) — среда (день недели).

Иногда омонимы путают с многозначными словами. Сейчас объясним, в чем различие. Многозначные слова — это слова, у которых есть несколько значений.

Например:

кисть — часть руки,

кисть — приспособление для рисования,

кисть — ветка с ягодами или цветами.
нос — человека и нос — корабля .

Яркий пример многозначного слова – ручка. Она может быть как шариковой, так и дверной, или ручкой ребенка. Но сами эти слова имеют общее происхождение. А теперь сравните его со словом лук, в значении стрелкового оружия и растения.

Отличие многозначных слов от омонимов в том, что у первых есть несколько лексических значений, которые связаны по смыслу, а омонимы — это разные слова, которые совпадают по звучанию и написанию, но не имеют ничего общего по смыслу.
Многозначные слова – слова, имеют два или несколько значений. Например, звезда (звезда на небе) – звезда (морское животное).

ножка ( головной убор ,гриб), шляпка (гриб ,гвоздь) ,идти (часы , передвигаться ).

Земля

Земля — название планеты, на которой мы живем.

Земля — почва в которой растут растения.

 Киви

Киви — разновидность птиц, проживающих в Новой Зеландии. Эти птички неуклюжие и не умеют летать. А еще перья птицы киви похожи на мех.

Киви — фрукт… точнее ягода. Когда киви спелый — у него сладкая, сочная ярко-зеленая мякоть.

Линейка

Линейка — канцелярская принадлежность для измерения длины геометрических фигур и черчения.

Линейка — торжественное мероприятие. Например праздничная линейка на 1 сентября.

3. Выполните следующие упражнения

Прочитай. Спиши, вставляя пропущенные буквы. Подчеркни двумя чертами слова, которые употреблены поэтом в переносном значении.

Опять заря см..яться стала,

Про ноч.. забыли н..беса,

И переливно задр..жала  

На свежей зел..ни р..са.

4. Вставь пропущенные буквы.

В..лна б..жит за в..лной. По морю л..тит на всех парусах к..рабль.

Со..нце л..скает море теплыми луч..ми. По берегу идет босоногий мальчик. Море п..ет ему свою в..селую песню. Быстрокрылые чайки з..вут его в д..лекое путешествие.

5. Прочитай слова, спиши из каждого ряда те из них, которые являются синонимами.

Думать, мыслить, размышлять, решать.

Сообщение, известие, рассказ, весть, событие.

Большой, крупный, гигантский, замечательный.

Молчаливый, неразговорчивый, немногословный, болтливый, безмолвный.

6. Подбери антонимы к данным словам.

Верность –  …, грубость – …, доброта – …, жадность – …, несправедливость – … .

Слова для справок: справедливость, вежливость, неверность, жестокость, щедрость.

7. Прочитай. Соедини части пословиц. Вставь пропущенные буквы.

Нет друга – ищи,                         а имей сто друзей.

Дружба верна не лест..ю,                а т..варища выручай.

Старый дру..                                а тот, кто пом..гает.

Друз..я п..знаются                        а нашел – бер..ги.

Не тот друг, кто потакает,        а правдой и честью.

Сам пр..падай,                                лучше новых двух.

Не имей сто рублей,                в беде.

   Մեզանից հազարավոր տարիներ առաջ, մեզնից շատ ու շատ հեռու՝ յոթ ծովերի մյուս ափում, կար մի աշխարհ: Այնտեղ ծաղիկներ կային, չքնաղ ու բյուրազան ծաղիկներ՝ թիթեռների պես փռված ու թրթռուն՝ ժայռերի ու դաշտերի վրա, և նրանց անուշ հոտով լցվել էին այդ աշխարհի սարերն ու ձորերը: Այնտեղ աղբյուրներ կային, պայծառ ու կարկաչուն աղբյուրներ՝ մանուկների պես, որ թռչկոտում էին քարից քար՝ ծաղիկները համբուրելով: Բայց այնտեղ մադիկ չար էին ու անգութ: Մի որբ ու աղքատ մանուկ էր ապրում այդ մարդկանց մեջ. գիշերը տեղ չուներ գլուխը դնելու և հաց չուներ ուտելու: Նա մենակ էր, ինչպես մի թռչուն՝ ամայի ժայռերի մեջ: Եվ նա մեծացավ բոլորի աչքի առջև՝ անտես ու անհայտ. կերակրվում էր դաշտի բույսերով և պատսպարվում էր անձավների մեջ: Բայց, բոլոր մարդկանցից ծածուկ, իր մատներով շոշափում էր ու զննում մարդկանց սրտերը և տեսնում էր, որ քարից էին այդ սրտերը՝ քար ու ապառաժից: Ու երբ պատանի դարձավ, թողեց այդ քարսիրտ աշխարհը և ճամփա ընկավ մի ուրիշ, մի լավ աշխարհ գտնելու համար: Հասավ մի ծովափ և երբ ափի ավազների վրա շրջում էր, տեսավ ցամաքին մի շատ գեղեցիկ, մի շողշողուն ձուկ՝ հոգեվարքի մեջ թալիկ-թալիկ տալիս: Պատանին գրկեց ձուկը և քնքշությամբ տարավ, բաց թողեց ծովի մեջ: Ձուկը երբ ուշքի եկավ, դարձավ-ասաց մարդու լեզվով.

— Բարի տղա, ինչ -որ սիրտդ կուզե, ասա, ես կկատարեմ քո արած լավության փոխարեն:

Պատանին մի փոքր մտածելուց հետո ասաց.

— Ինձ այնպիսի մի հնար տուր, որ մարդու կրծքի տակ քարը իսկական սիրտ դարձնեմ:

— Դու սեր ես ուզում, հրաշալի տղա, շատ լավ, կտրիր ծովափի եղեգներից մեկը, սրինգ շինիր և գնա, մարդկանց մեջ երգիր: Եվ երբ տեսնես, որ նրանց աչքերը արցունքով լցվեցին, իմացիր, որ քարը սիրտ դարձավ: Այսպես խրատեց ձուկը և փաթաթվելով ալիքների հետ՝ սուզվեց ծովի խորքը: Պատանին իսկույն կտրեց եղեգնը, սրինգ շինեց և սուլեց: Այնպե՜ս քաղցր, այնպե՜ս հոգեգրավ դուրս հորդեցին հնչյունները սրնգի փողից, որ բոլոր թռչունները լուռ կեցան լսելու համար: Ապա շտապեց մարդկանց մոտ, մտավ մարդաշատ քաղաքը, կանգնեց հրապարակում և սրինգը նվագեց: Քնքուշ ու գեղեցիկ՝ ուղղակի սրտի խորքերից դուրս ցայտեցին դյութական, անուշ հնչյունները: Նա երգում էր արցունքով թրջած հացը աղքատների ու չարքաշների, ցուրտ, անտուն գիշերները մերկ տնանկների, նա երգում էր փակ դռներն ու քար սրտերը մարդկանց, անտեր, անտերունչ մենակությունը լքված որբերի: Եվ փռվեցին նրա երգերը հրապարակի վրա, մտան ամեն մի խրճիթ ու ապարանք, փշրեցին քարեղեն սրտերը: Ամեն մի սիրտ խայթվում էր իր անգթությամբ և բռնկվում էր ծովի չափ սիրով, որ ծովի պես հուզվում էր և ափերից դուրս թռչում: Եվ ամեն մի մարդ ուզում էր հրապարակ վազել, սիրով ու կարոտով գրկել մի ուրիշ անծանոթ մարդու, գրկել, համբուրել նրան և մեռնել նրա համար: Եվ ահա մարդիկ դուրս թռան տներից, վազեցին հրապարակ, շրջապատեցին պատանուն և առաջին անգամ նկատեցին, որ աղքատ է նա ու մենակ. գրկեցին ու համբուրեցին նրան և առաջին անգամ իրենց կյանքում վշտահար հեկեկացին…

Այդ օրվանից աշխարհ եկավ Երգը, ու Երգի միջոցով հալվեցին քար սրտերը, և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …

Առաջադրանքներ՝

1.Պատմվածքից դուրս գրի՛ր փոխաբերություններ:
Քարեսիրտ, փափկեցնել սիրտը։
2.Պատկերոցրո՛ւ՝ հանդիպել ես տղային: Մարդկանց անտարբերության վերաբերյալ ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրան:

Որ նրանց մասին չմտածի։

3.Ինչպե՞ս ես հասկանում հետևյալ միտքը.   «…և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …»:]

 4.«Քարսիրտ» աշխարհի մարդկանց սրտերը  «փափկեցնելու » համար դու ի՞նչ քայլեր ես ձեռնարկում:
Այն տղու մոտ կտանեմ։

5. Երբևէ հանդիպե՞լ ես մարդկանց,  ովքեր անտարբեր են իրենց շրջապատում կատարվող երևույթների նկատմամբ:

6.Պատմվածքից դուրս գրի՛ր կազմությամբ բարդ և ածանցավոր բառեր, օրինակ` բարդ-մարդ+ա+շատ, ծով+ափ։

Բարդ-շրջ+ա+պատել

ածանցավոր-լավ+ություն, ան+տուն, քար+ացած, չ+քնախ։

1. 15-20 նախադասությամբ պատմելով գրել:
   Նեղոսը աշխարհում ամենաերկար գետն է՝ մոտ 6700 կմ երկարությամբ, որն իր ջրերով պարարտացնում է շրջակա հողը: Անձրևների բացակայության պատճառով, այն կենարար ջրի միակ աղբյուրն է անապատում։ Հերոդոտոսը Եգիպտոսը անվանել է «Նեղոսի պարգև»։ Նեղոսից օգտվելով, մարդիկ կառուցել են ջրանցքներ ու ամբարտակներ, որոնք նպաստել են պետության ձևավորմանը։ Ք. ա. IV հազարամյակի վերջում ստեղծվել են շուրջ 40 փոքր պետություններ, որոնք միավորվել են Վերին և Ստորին Եգիպտոսներում։ Ք. ա. XXXI դարում հիմնադրվել է միացյալ թագավորությունը՝ Մինա արքայի գլխավորությամբ։ Փարավոններին երկրպագում էին որպես Աստծո որդիների և նրանց համար շքեղ բուրգեր էին կառուցում։ Ք. ա. XV դարի վերջում Թութմոս III–ը նվաճեց Ասորիքը։ Եգիպտոսն ու Խեթական պետությունը երկու դար հակամարտեցին, մինչև 1290 թ. տեղի ունեցավ ճակատամարտ, որն ավարտվեց պարտությամբ երկուսի համար։ 16 տարի անց Ռամզես II–ը և խեթական արքան կնքեցին «Հավերժական բարեկամության» պայմանագիր:
   
2. Կազմել  10 առաջադրանք/ կարող եք օգտվել տարբեր ծրագրերից, այդ հարցերը խաղի տեսքով ներկայացնելու համար/
   1.Որքա՞ն է Նեղոսի երկարությունը և որտե՞ղ է այն գտնվում:
   2.Ինչո՞ւ է Հերոդոտոսը Եգիպտոսը անվանել «Նեղոսի պարգև»:
   3.Ինչպիսի՞ կառույցներ են կառուցվել Նեղոսի շուրջ և ի՞նչ նպատակ ունեն դրանք:
   4.Քանի՞ փոքր պետություն է ստեղծվել Ք. ա. IV հազարամյակի վերջին:
   5.Ո՞վ է եղել առաջին միացյալ թագավորության հիմնադիրը:
   6.Ի՞նչ կարգավիճակ ունեին փարավոնները և ինչո՞ւ էին նրանց երկրպագում:
   7.Ո՞րն է Թութմոս III-ի ձեռքբերումը Ք. ա. XV դարի վերջում:
   8.Ինչպե՞ս ավարտվեց Եգիպտոս-Խեթական պետությունների հակամարտությունը:
   9.Ե՞րբ կնքվեց «Հավերժական բարեկամության» պայմանագիրը և ովքե՞ր էին դրա կողմերը:

Աֆրիկայի հյուսիս –արևելքում՝ Նեղոս գետի ափերին է ձևավորվել ու զարգացել Հին Եգիպտոսի պետությունը:

Նեղոսի պարգևը 

Նեղոսն աշխարհի ամենաերկար գետն է, որի երկարությունը՝ մոտ 6700 կմ է: Հորդառատ անձրևներից և ձնհալից Նեղոսի ջրի մակարդակն ամռանը բարձրանում էր և ողողում ափերը՝ պարարտացնելով հողը: Ողողվող հողերից արևելք և արևմուտք անծայրածիր անապատ էր: Այնտեղ անձրևներ չէին տեղում, և Նեղոսը կենարար ջրի միակ աղբյուրն էր: Նեղոսը կյանք էր պարգևում շրջակայքում ապրող մարդկանց: Պատահական չէ, որ հույն պատմիչ Հերոդոտոսը Եգիպտոսն անվանել է «Նեղոսի պարգև»:

Բնակավայրեր էին առաջանում այնտեղ, որտեղ մարդկանց հաջողվում էր կառուցել ջրանցքներ և ամբարտակներ: Նեղոսի վարարումների դեմ մշտական պայքարը համախմբում էր մարդկանց, ստիպում ստեղծել ուժեղ պետություն: Միայն այս կերպ էր հնարավոր իրականացնել համատեղ կառուցողական աշխատանքներ:

Ք. ա. IV հազարամյակի վերջին Նեղոսի ափերին ստեղծվեց շուրջ 40 փոքր պետություն: Հետագայում դրանց միավորումից կազմվեցին Վերին և Ստորին Եգիպտոսների թագավորությունները: Ք.ա. XXXI դարում այդ երկուսի միավորումից Եգիպտոսում ստեղծվեց միացյալ թագավորություն: Հիմնադիրը Մինա արքան էր: Մայրաքաղաք հռչակվեց Մեմֆիսը (եգիպտերեն Մինֆի՝ Սպիտակ պարիսպ):

Աստծո որդին Եգիպտոսի արքային անվանում էին փարավոն, որ նշանակում էր «մեծ տան (այսինքն՝ պալատի) տեր»: Կենդանության օրոք փարավոնին երկրպագում էին՝ ինչպես աստվածներին: Նրա անունը ոչ ոք իրավունք չուներ արտասանելու, քանի որ արքան համարվում էր աստծո որդի, կենդանի աստված: Երկրային կյանքին հրաժեշտ տալուց հետո փարավոնը պետք է միանար մյուս աստ ածներին և վայելեր աստվածներին արժանի հավերժական կյանք: Այդ պատճառով փարավոնների համար կառուցում էին շքեղ դամբարաններ՝ բուրգեր:

Մինչև Ք. ա. XV դարը ոչ մի փարավոն չէր կարողացել նվաճել Ասորիքը և հասնել Եփրատ գետին: Առաջինը դա հաջողվեց Թութմոս III–ին (Ք. ա. 1468–1434 թթ.): Մեկը մյուսի հետևից պարտության մատնելով բոլոր հակառակորդներին՝ փարավոնի զորքն անցավ Եփրատը և հասավ մինչև Հայկական Տավրոսի լեռները: Պատերազմների ավարտին Եգիպտոսի տերության տարածքը հյուսիսից հարավ ձգվում էր շուրջ 3200 կմ:

«Հավերժ բարեկամներ»

Եգիպտոսը և Խեթական տերությունը շուրջ երկու դար անհաշտ թշնամիներ էին: Ք. ա. 1274 թ. Ասորիքում նրանց միջև տեղի ունեցավ խոշոր ճակատամարտ: Հակառակորդներից ոչ մեկը չկարողացավ հասնել վճռական հաջողության: Տասնվեց տարի անց փարավոն Ռամզես II–ը (Ք. ա. 1279–1213 թթ.) և խեթական արքան կնքեցին «Հավերժական բարեկամու թյան» պայմանագիր: Այնտեղ ասվում էր, որ այդ պահից սկսած՝ վիճելի հարցերը պետք է լուծվեին խաղաղ բանակցությունների ճանապարհով: Եթե որևէ թշնամի սպառնար դաշնակիցներից մեկին, մյուսը պարտավոր էր նրան անմիջապես օգնել զորքով: Պայմանագիրն ամրապնդվեց Ռամզեսի և խեթական արքայադստեր ամուսնությամբ: